Հայաստանում և Սփյուռքում ամենամեծ լսարան ունեցող հաղորդումներից մեկը՝ «Երգ երգոցը», եթերում է արդեն հինգ տարի։
Հայաստանում և Սփյուռքում ամենամեծ լսարան ունեցող հաղորդումներից մեկը՝ «Երգ երգոցը», եթերում է արդեն հինգ տարի։ Այս տարիների ընթացքում եթեր է հեռարձակվել մոտ 405 թողարկում։ Երաժշտական նախագիծը հյուրախաղերով հանդես է եկել ԱՄՆ-ում, Լիբանանում, Արցախում։ Մենք զրուցեցեցինք հաղորդման «հայրերից» մեկի՝ սցենարի հեղինակ Լևոն Գալստյանի հետ։
Ե՞րբ և ո՞ւմ մոտ հղացավ հաղորդման ստեղծման գաղափարը։
- Հանրային հեռուստաընկերությունը կարեւորեց հայկական երգ ու երաժշտության հանրահռչակման անհրաժեշտությունը եւ առկա բացը լրացնելու նպատակով ստեղծվեց «Երգ երգոցը»: Հաղորդման վերնագրի հիմքում ընկած է աստվածաշնչյան պատմությունը։ Ինձ առաջարկեցին միանալ, ես հաճույքով համաձայնեցի ու ցայսօր գրում եմ հաղորդման սցենարները։ Եվ հրաշալի է, որ Առաջին ալիքի այսօրվա ղեկավարները պատշաճ հոգածությամբ են վերաբերվում հաղորդաշարին և ամեն կերպ աջակցում մեր ստեղծագործական որոնումներին:
Ո՞ր ժամանակաշրջանում ստեղծված երգերն են տեղ գտնում ծրագրում։
- Միջնադարից մինչև 1990-ականներ. շարականներ, տաղեր, հոգևոր երաժշտություն՝ այդ տարիների ընթացքում ստեղծված լավագույն կատարումներն այս կամ այն կերպ արժանանում են մեր ուշադրությանը։ Հաղորդումը գործ ունի հանրության հետ առավել մեծ շփման մակերես ունեցող զանգվածային երգի հետ։ Իսկ երգերի առյուծի բաժինը, իհարկե, 20-րդ դարինն է։
Ի սկզբանե ո՞րն էր հաղորդաշարի նպատակը։
- Մենք ներկայացնում ենք ոչ միայն երգը, այլև երգի ստեղծման ժամանակը, ինչը մեզ հնարավորություն է տալիս խոսելու այն միջավայրի մասին, որի ծնունդն է տվյալ ստեղծագործությունը։ Ավանդույթը սոսկ պահպանելն ու նրա առջև խնկարկելը երբեք չի եղել մեր գերխնդիրը: Մենք սոսկ անցյալի գոյապահպանությամբ չենք զբաղվում։ Մեր նպատակն այլ է. երիտասարդ ստեղծագործողներին հնարավորութուն տալ հաղորդակցվելու անցյալ երգային մշակութի լավագույն նմուշներին։
Տարիների ընթացքում «Երգ երգոցը» դարձավ մի խողովակ, որի միջոցով հիշեցնում ենք լավագույն և հատկապես կենսունակ ավանդույթները, սակայն չմոռանանք, որ ամեն հին բան չէ, որ լավ է։ Կարևորը տվյալ նյութի որակն է: Ինձ համար շատ կարևոր է փորձագետների մասնագիտական խորհրդատվությունը. հաղորդման կողքին մշտապես կանգնած են մեր այսօրվա կոմպոզիտորները, որոնց խորհուրդները նպաստում են գրագետ հեռուստատեսային արտադրանք ստեղծելուն։
Արվեստը, ի տարբերություն գիտության, ինքն իրեն չի ոչնչացնում, հակառակը՝ լրացնում է։ Ցանկացած նոր գիտական նվաճում ջնջում է նախորդին։ Իսկ արվեստում տեղի է ունենում քանակական կուտակում։
Ո՞ր թիրախային լսարանն է ընդգրկում հաղորդաշարը։
- Կարևորում եմ երիտասարդական թիրախը։ Հաղորդումն ավագ սերնդին տալիս է հնարավորություն բավարարելու իրենց կարոտախտը, վերհիշելու իրենց լավագույն տարիների երգերը, շունչը։ Իսկ ջահելները հաղորդակցվում են բոլորովին նոր նյութի։ Երգերից շատերին նրանց ծանոթ չեն, ու կհավանեն, թե ոչ՝ կախված է մատուցման ձևից։ Յուրաքանչյուր մշակութային արժեք հնարավոր է այնպես փաթեթավորել, որ նույնիսկ շարականը հետաքրքրի 21–րդ դարի երիտասարդներին։
Ինչպե՞ս եք վերաբերվում քննադատություններին։
- Օրինակ, հենց նույն շարականների դեպքում եղան բազում քննադատություններ։ Մարդկանց մի մասը պատրաստ չէր դրան։ Շատերը կարծում են, որ կան արժեքներ, որոնք բացարձակապես անձեռնմխելի են, հատկապես Կոմիտասի գործերը։ Ամբողջ խնդիրն այն է, թե ում ձեռքերում է փոփոխության ենթարկելու գործիքը։
Եվ… վստահելի՞ ձեռքերում է։
- Ստեղծագործական խումբն ամեն ինչ անում է դրա համար։ Մասնավորապես, երաժիշտները մեծ պատասխանատվությամբ են վերաբերվում, փորձում չաղավաղել առանցքային երաժշտական թեման, մայր մեղեդին, ոչինչ չմոգոնել։
Շա՞տ եք շեղվում սցենարից։
- Ոչ։ Ավելին, կցանկանայի, որ ավելի շատ լինեին իմպրովիզները։
Ի՞նչ արտառոց դեպքեր են եղել նկարահանումների ընթացքում։
- Մի անգամ ցավալի դեպք եղավ. նոր վիրահատված տարիքով մի մարդ իրեն վատ զգաց հենց հաղորդման տաղավարում։ Ցավոք, որոշ ժամանակ անց մահացավ: Հաղորդումը նվիրված էր Սասնա երգերին, սակայն այն այդպես էլ եթեր չգնաց, բնականաբար։
Եղե՞լ է հաղորդում, որը նվիրված էր ոչ միայն հասարակության, այլև անձամբ Ձեզ համար անհայտ ստեղծագործողի։ Եվ ինչպե՞ս եք այդ դեպքում կառուցում սցենարը։ Չէ՞ որ նրա մասին ինֆորմացիա ինտերնետում հնարավոր չէ գտնել։
- Ցավոտ թեմայի անդրադարձաք։ Իրոք, համացանցում բազում հայ երգահաններ, երգիչներ թերի են ներկայացված։ Օրինակ, եղել է այսպիսի երգիչ՝ Րաֆֆի Հովհաննիսյան։ Նա Ռուբեն Մաթևոսյանի, Օֆելյա Համբարձումյանի ժամանակակիցն էր։ Իմ սերնդակիցները նրան հիշում են, սակայն ինտերնետում դժվար չէ կռահել, թե որոնմանը համապատասխան ինչ ինֆորմացիա է տրվում։ Նույնն էր իրավիճակը նաև Ռուսլան Գալստյանի, Սասուն Պասկևիչյանի դեպքերում։
Փաստորեն, դուք հիմա ակամայից նաև երաժշտագետ եք։ Իսկ ինչպե՞ս եք վարվում նման դեպքերում։
- Բարեբախտաբար, կան մարդիկ, ովքեր այդ ուղղությամբ որոշակի աշխատություններ ունեն։ Օրինակ, իմ լավ բարեկամ Սամվել Հարոյանը երգահանների մասին որոշակի հետազոտություններ ունի, ուշագրավ մատենաշար է հրատարակում, որը կարող է ծառայել որպես երաժշտագիտական ուղեցույց։
Երբևէ չե՞ք մտածել ինքներդ հարստացնել ինֆորմացիան ինտերնետում, դառնալ վիքիպեդիայի խմբագիր և ձեր ունեցած ամբողջ ինֆորմացիան զետեղել ինտերնետում՝ դրանով իսկ թեթևացնելով հաջորդ փնտրողների գործը։
- Ես զգուշությամբ և մեծ հարգանքով եմ վերաբերվում բոլոր գիտություններին, այդ թվում և երաժշտագիտությանը։ Ըստ այդմ, համոզված եմ, որ այդ աշխատանքը պետք է անեն մասնագետները։ Արժանահավատ տեղեկույթ միայն նրանք կարող են տալ։ Սխալներն այստեղ աններելի են։ Իհարկե, սիրողական մակարդակի զրույցներ կարելի է ծավալել ֆեյսբուքային հանրագրերում, ինչ-որ ֆորումներում, բայց մասնագիտական բարեխղճությունը անվերապահ անհրաժեշտություն է։
Հաղորդավար-սցենարիստ բախումներ լինո՞ւմ են։
- Ասեմ անկեղծ՝ ոչ։ Խորենն իր արտիստական և մտավորական կերպարով միավորում է հինն ու նորը։ Նա երիտասարդ է, թարմ են պատկերացումները, սակայն նրա պատասխանատու վերաբերմունքը նյութին գնահատվում և շահեկանորեն է ընկալվում լսարանի կողմից։ Նա հավասարապես ընդունելի է թե՛ երիտասարդ, թե՛ ավագ սերնդի համար։ Նա օժտված է այդ կարևոր առանձնահատկությամբ։ Բացի այդ, աշխատանքի ընթացքում իր որոշիչ խոսքն է ասում նաև այն, որ մենք վաղուց իրար գիտենք, ծանոթ ենք միմյանց աշխատաոճին։
Լինո՞ւմ են բառեր, որոնք բնորոշում են անձամբ Ձեր լեզուն, Ձեր խոսքը, բայց սցենարի մեջ տեղ չեն գտնում, քանի որ հաղորդավարը կդժվարանա դրանք արտաբերել։
- Եթե բառն ընկալելի չէ հաղորդավարին, ապա այն հաստատ չի ընկալվի նաև հանդիսատեսի մի մեծ զանգվածի կողմից։ Ըստ այդմ, խուսափում եմ ճռճռան խոսքեր գրելուց։
Այսպիսով, կարելի՞ է արձանագրել, որ «Երգ երգոցի» թիրախային լսարանն անձամբ Ձեզ համար ամփոփված է հաղորդավարի մեջ։
- Այո, եթերում հնչող խոսքին պետք է վերաբերվել շատ զգուշությամբ։ Սա այն վայրը չէ, որտեղ կարող եմ հագուրդ տալ իմ լեզվաոճական նախասիրություններին։ Հեռուստատեսությունը մետաքսե թակարդ է, հարկավոր է չափը պահել, զգույշ աշխատել։ Այս հաղորդման ամենակարևոր ձեռքբերումներից է այն, որ ժամանակակից երգիչները հնարավորություն են ստանում հանդես գալ կենդանի կատարումներով։ Շատ արժեքավոր է այն, որ հաղորդման ժամանակ մշտապես հնչում է կենդանի ձայն։ Նկատել եմ, որ դա շատ ողջունվում է նաև հանդիսատեսի կողմից։
Ինչպե՞ս եք վերաբերվում պաթոսին, երբ է այն կիրառելի, երբ՝ ավելորդ։
- Պաթոսն այնքան էլ վնասակար չէ, որքան կարծում են շատերը։ Կան առիթներ, որոնք ենթադրում են հենց նման պաթետիկ տեքստեր, օրինակ, բանակի օրը։ Յուրօրինակ գավառամտություն է, երբ ասում են, որ պաթոսը միշտ ավելորդ է։ Ես զերծ եմ բարդույթներից, կարծում եմ, որ այո, երբեմն պետք է լինի նաև պաթոս։ Ամբողջ հարցն այն է՝ որքանով է դա տեղին։ Թնդանոթներով պետք չէ կրակել ճնճղուկների վրա և հակառակը։
Ի՞նչը կցանկանայիք փոխել «Երգ երգոց» հաղորդման ձևաչափում։
- Անկեղծ ասած, կգերադասեի, որ ավելի շատ լիներ բանավեճը տաղավարում։ Հիմա դա գրեթե բացակայում է, սակայն ոչ մեր մեղքով։ Սա այն հաղորդումն է, որի ժամանակ պետք է թացը չորից առանձնացնենք։ Նաև ցանկալի է, որ դահլիճը վարակվի երգով, վեր կենա, պարի, չամաչի։ Ո՜ւր էր թե, մի քիչ ավելի թեթև ազգ լինեինք, առավել անկաշկանդ։
Ո՞ր թողարկումն է առավել տպավորվել։
- Մի անգամ եթերում հեքիաթ եմ պատմել։ Վերցրել եմ երգեր, որոնց դրվագները միացնելով, ստացել եմ ամբողջական պատմություն մի ավտոտեսուչ տղայի ու նրա սիրած աղջկա մասին։ Մի անգամ էլ անդրադարձել էինք մի երևանցու, ով սրճարանում նստած վերհիշում է երևանյան երգերը։ Ու նրա աչքի առջևով անցնում են վերջին տարիներին ծնված լավագույն երգերը։ Փորձում ենք հետաքրքիր դարձնել ամեն մի հաղորդում, օրինակ՝ ապրիլի մեկին կատակների հիման վրա ենք կառուցում սցենարը։ Սակայն թեմաներին նույնպես պետք է ընտրողաբար մոտենալ, ինչպես Փափազյանն էր ասել՝ «Ամեն սև բան Օթելլո չէ»։ Ի դեպ, առաջիկայում ծրագրում ենք Ռոբերտ Ամիրխանյանին և Կոնստանտին Օրբելյանին նվիրված հաղորդումներ։ Այնպես որ, ինչպես հաղորդման վերջում է ասվում` կհանդիպենք:
