Գտածոների մեծ պաշարով հնագետները դաշտային աշխատանքներից նոր են վերադարձել: Քանագեղի դամբարանադաշտում պեղումները հարկադրված են սկսել, քանի որ այն անցած տարվա մայիսին գանձախույզների թիրախում էր հայտնվել: Վնասել էին դամբարանադաշտի այն հատվածը, որտեղ բարձրաստիճան անձանց թաղումներ են եղել:
Աշոտ Փիլիպոսյան (Քանագեղի հնագիտական արշավախմբի ղեկավար) - Բարեբախտաբար, մեր ծառայության աշխատակիցները ժամանակին տեղ էին հասել, ֆիքսել էին այդ փաստը:
Ոստիկանությունում այժմ քրեական գործ են հարուցել: Փիլիպոսյանը հորդորում է ուշ բրոնզի դարաշրջանի հնավայրում ոսկի չփնտրել, պատմությունը չոչնչացնել:
Աշոտ Փիլիպոսյան - Մեր պատմական հուշարձանները մեր պատմության, մեր կենսագրության մի մասն են, դա ոչնչացնում ենք, կենսագրություն է, ու պատմությունն ենք ոչնչացնում, միևնույն է՝ այնտեղ ոսկի չկա:
Պեղումների մի մասն անցած տարվա հոկտեմբեր-նոյեմբերին են իրականացրել, շարունակել նաև այս տարի: Հնագետները տարածքում խմբակային թաղումներ են արձանագրել, պեղված երկու դամբարաններում 25-ից ավելի մարդաբանական նյութ է բացահայտվել:
Աշոտ Փիլիպոսյան - Հաճախ դամբարաններում, և այստեղ ևս նկատվում է՝ հանգուցյալներին դամբարան են իջեցրել կծկված վիճակում՝ աջ կամ ձախ, մեզ մոտ սովորություն կար՝ աջ կողքի՝ տղամարդիկ, ձախ կողքի՝ կանայք: Ինչու կծկված, որովհետև նախնիները պատկերացում ունեին, որ կյանքը չի ավարտվում, որ կյանքից մյուսը տեղափոխելը սաղմի դիրք էին տալիս, որ նորից վերածնվի:
Տարածքից հայտնաբերվել են մոտ 5000 տարվա հնություն ունեցող կուր-արաքսյան ժամանակաշրջանի խեցեղենի բեկորներ, ապակե, սարդիոնե, խխունջից ուլունքներ, բրոնզից մատանիներ, ապարանջաններ, ուլունքահատիկներ, թռչնակերպ կախիկներ։
Լուսինե Ալեքսանյան (հնագետ, Քանագեղի արշավախմբի անդամ) - Այս տարվա պեղումների ընթացքում գտնվել է ջրային թռչունների 3 նմուշ՝ հանդերձյալ կյանքը երկրային թագավորություն տեղափոխող:
Աշոտ Փիլիպոսյան - 10-ից ավելի ապարանջաններ ունենք, 2 բրոնձե ճակատակալ, որ կրել են կանայք, 2 վզնոցների կախիկներ, որոնք պարույրաձև վերջույթներ ունեն, և մարտակառքի կամ սայլի խորհրդանիշ են հանդիպում, ունենք պերճանքի առարկաներ, որոնք ծովախեցիներից են պատրաստված և Պարսից ծոցից են, առևտրական ճանապարհներ են ցույց տալիս:
Հնագիտական նյութերը մ․թ․ա․ 15-3-րդ դարերով են թվագրվում: Աշոտ Փիլիպոսյանն այս տարածքում պեղումներ նաև 1999-2002-ին է իրականացրել: Ասում է՝ տեղանքում հնագիտական հարուստ նյութ կա:
Աշոտ Փիլիպոսյան - Կա մի եզակի առարկա, որն առ այսօր Հայաստանի մյուս հնագիտական դամբարաններում մասամբ է հայտնվում, այստեղ գտնվել է 2 կաղապարի փեղկեր, որոնցով հնարավոր է 7 տեսակ պերճանքի առարկաներ ձուլել, և գտնվել է այն տղան, որով լցվել է հալած բրոնզը կաղապարի հետ:
Վերականգնողները լաբորատորիա բերված գտածոները հերթով մաքրում են, ամրակայում: Քանի որ դամբարանադաշտը բավականին խոնավ հատվածում է՝ Սևանի ավազանի մոտակայքում, հնագիտական նյութը երբեմն օդի հետ շփման հետևանքով փշրվում է:
Աննա Բաղդասարյան (վերականգնող) - Նայում եք՝ ընդամենը 4-5 կտոր է, բայց մաքրելը կարող է 2-3 ամիս տևի:
Քանագեղի դամբարանադաշտը մի քանի հազար հեկտար է զբաղեցնում: Մինչև այսօր 10 դամբարան է պեղվել: Վերականգնումից հետո այստեղ մտադիր են բացահայտված պատմությունը գրքում ամփոփել, մինչև տարեվերջ նաև ցուցադրություն կազմակերպել: