Հայաստանի տնտեսությունը շարունակում է բարձր աճի միտումներ դրսևորել: Վիճակագրական կոմիտեն հրապարակել է 10 ամսվա մակրոտնտեսական ցուցանիշները: Հունվար-հոկտեմբերին Հայաստանի տնտեսական ակտիվության ցուցանիշն աճել է 14.5 տոկոսով: Շարունակվում է բարձր աճ արձանագրվել արտաքին առևտրաշրջանառության ոլորտում՝ 66.4 տոկոս, արտահանումն աճել է 71.2, իսկ ներմուծումը՝ 63.5 տոկոսով: Ծառայությունների ծավալն աճել է 27.9 տոկոսով, շինարարությանը՝ 14.4, առևտրի շրջանառությունը՝ 15.5, արդյունաբերական արտադրանքի ծավալը՝ 9.9 տոկոսով, իսկ էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը` 16.8 տոկոսով:
Մասնագետների գնահատմամբ` այս աճին էականորեն նպաստել են արտաքին գործոնները: Ազգային ժողովի ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Գևորգ Պապոյանը մասամբ կիսում է այդ կարծիքը, նշում՝ առանց արտաքին գործոնների էլ տարեսկզբին Հայաստանում 7 տոկոսի հասնող աճ կար:
Գևորգ Պապոյան (ՀՀ ԱԺ ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ) - Երբ որ մենք խոսում ենք նրա մասին, որ կա արտաքին գործոն, օրինակ՝ Հայաստան են եկել այլ երկրներից մարդիկ, որոնք որ իրենք տնտեսական աճ են ձևավորել, ես համաձայն եմ այդ մտքին, բայց ինչո՞ւ են, օրինակ, այդ մարդիկ նախընտրել Հայաստանը: Սա շատ կարևոր հարց է, այդ մարդիկ նախընտրել են Հայաստանը, որովհետև իրենց համար Հայաստանում հարմար է աշխատել, տնտեսական ազատության պայմանները Հայաստանում հարմարավետ են, տնտեսական հնարավորությունները բարձր մակարդակի վրա են, իրավական պաշտպանվածություն իրենք ունեն:
Տնտեսագետների գնահատմամբ` ցուցանիշները հուսադրող են, բավական տպավորիչ է արտաքին առևտրաշրջանառության աճի ցուցանիշը:
Վարդան Վլասյան (տնտեսագետ) - Ինչը կարելի է պայմանավորել հիմնականում թույլ արժութային քաղաքականության, ներկայիս պայմաններում դրամ-դոլար փոխարժեքը որոշակի հիմքեր է նախապատրաստում ներմուծման ծավալներն ավելացնելու տեսանկյունից, սակայն էլ ավելի հուսադրող է, որ անգամ այս իրավիճակում կրճատվել է արտահանում-ներմուծում հարաբերակցության նախորդ ոչ թե տարիների, այլ տասնամյակների բացասական դինամիկան, և այս կտրվածքով մոտավորապես կազմում էր 1.7-1.8 հարաբերակցությունը, այսինքն` նախկինում մենք ունեցել ենք մոտ 3 անգամ ավելի վատ ցուցանիշ:
Տնտեսական բարձր աճին զուգահեռ՝ սպառողական գնաճը կազմել է 8.7, իսկ արդյունաբերական արտադրանքի գնաճը՝ 3.4 տոկոս: Գևորգ Պապոյանը հիշեցնում է՝ Հայաստանը ցածր գնաճ ունեցող երկրների շարքում է: Թե որքանով են քաղաքացիներն իրենց վրա զգում տնտեսական աճը՝ նշում է.
Գևորգ Պապոյան - Հայաստանում հիմա պատմական նվազագույն գործազրկության մակարդակ է՝ 14 տոկոս, նույնիսկ տենդենցը գնում է դեպի ավելի ներքև: Սա մի քանի տարի առաջ 18-19 տոկոս էր: Երկրորդը՝ մենք մոտենում ենք 700 հազար աշխատատեղի շեմին, սա մոտ 150 հազարով ավելին է: Աշխատավարձի ֆոնդը, նախորդ տարվա 9 ամիսների ցուցանիշի համեմատ, ավելացել է 12.4 տոկոսով, գնաճը` մոտ 8.5 տոկոս. այսինքն` մարդկանց իրական աշխատավարձը մոտ 5 տոկոսով` ավելի քան 4 տոկոսով, ավելացել է:
Ներկայիս բարձր տնտեսական ցուցանիշները կարող են ունենալ թե՛ հպանցիկ ազդեցություն, թե՛ վերածվել երկարաժամկետ կայուն աճի, ընդգծում է Վարդան Վլասյանը, հավելում երկարաժամկետ աճի վերածելու համար անհրաժեշտ է վերափոխել զարգացման ռազմավարությունը:
Վարդան Վլասյան - Սա կարելի է ապահովել` թե՛ նպաստավոր հարկային միջավայրի, թե՛ նպաստավոր սոցիալական միջավայրի ձևավորման համատեքստում: Դեռևս Հայաստան եկած բիզնեսը իրեն զգում է հյուրի կարգավիճակում և գոհ է որպես հյուրի իր հանդեպ ցուցաբերվող վերաբերմունքից: Այ, ինչպիսին կլինի, երբ նա դառնա արդեն ռեզիդենտ, այդ վերաբերմունքը, դա արդեն ռազմավարական մոտեցման համատեքստում պետք է լուծվի:
Հայաստանն ավելի մեծ տնտեսական աճի պոտենցիալ ունի՝ կարծում է պատգամավորը: Փակ սահմանները, Վերին Լարսում ժամանակ առ ժամանակ արձանագրվող խնդիրները որոշակիորեն զսպում են դա: Պապոյանի կանխատեսմամբ՝ տարեվերջին տնտեսական ակտիվության ցուցանիշի աճը առնվազն 13 տոկոս կկազմի, ինչը նախանշված շեմից գրեթե կրկնակի ավելի է:
Հեղինակ` Նիկոլայ Ավետիսյան
