14 տարի անց Վճռաբեկ դատարանն արդարացրեց «Մարտի 1»-ի գործով դատապարտված նախկին ընդդիմադիր գործիչներ Նիկոլ Փաշինյանին, Սասուն Միքայելյանին, Ալեքսանդր Արզումանյանին և նկարիչ Տիգրան Բաղդասարյանին:
Համլետ Ասատրյան (Վճռաբեկ դատարանի քրեական պալատի նախագահ) - Նիկոլ Վովայի Փաշինյանին ՀՀ քրեական օրենսգրքի 225 հոդվածի 1-ին մասով առաջադրված մեղադրանքում ճանաչել անմեղ և արդարացնել, քրեական գործի վարույթը կարճել՝ հանցակազմի բացակայության պատճառաբանությամբ:
Մարտիմեկյան արյունալի իրադարձություններից հետո Փաշինյանը 2010-ին դատապարտվել էր 7 տարվա ազատազրկման՝ զանգվածային անկարգություններ կազմակերպելու համար։ Բանտում ավելի քան 2 տարի անցկացնելուց հետո նա համաներմամբ ազատ էր արձակվել։ Փաշինյանի վերաբերյալ գործը նոր հանգամանքի հիմքով վերանայելու բողոք էր ներկայացրել գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյանը` հաշվի առնելով, որ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը տարեսկզբին «Նիկոլ Փաշինյանն ընդդեմ Հայաստանի» գործով ճանաչել էր Փաշինյանի իրավունքների խախտումը:
Դատախազի բողոքն այսօր Վճռաբեկ դատարանում հրապարակեց զեկուցող դատավոր Լիլիթ Թադևոսյանը:
Լիլիթ Թադևոսյան (Վճռաբեկ դատարանի նախագահ, զեկուցող դատավոր) - Եվրոպական դատարանը հաստատված է համարել հետևյալը. 2008 թվականի փետրվարի 20-ից մինչև 2008 թվականի մարտի 1-ն ընկած ժամանակահատվածում Ազատության հրապարակում տեղի ունեցած հանրահավաքները եղել են խաղաղ, առանց բռնության և բռնարարքների հրահրման, այդ թվում` Փաշինյանի ելույթները նման բովանդակություն չեն ունեցել:
Բացի այդ, դատարանը հաստատված չի համարել պնդումներն այն մասին, թե Ազատության հրապարակում զենք է կուտակվել զանգվածային անկարգություններ հրահրելու նպատակով:
Լիլիթ Թադևոսյան - Եվրոպական դատարանի համար մերժելի են պնդումները այն մասին, որ ոստիկանությունը 2008 թվականի մարտի 1-ի վաղ առավոտյան գնացել է հրապարակ զենքի ստուգում իրականացնելու նպատակով, այլ հաստատված է համարել, որ այդ գործողության հիմնական նպատակն է եղել ցույցը ցրելը, ինչն էլ իր հերթին հանգեցրել է բախման` ոչ համաչափ ուժի կիրառման արդյունքում:
Այսօր քննված 4 բողոքներից միայն վարչապետ Փաշինյանինն էր դատարան բերել գլխավոր դատախազը, որի փոխարեն եկել էր դատախազ Ազատ Մարգարյանը։ Մյուս գործերով Վճռաբեկ էր դիմել պաշտպանական կողմը:
«Մարտի 1»-ի գործով զանգվածային անկարգություններ կազմակերպելու համար դատապարտված Երկրապահ կամավորականների միության վարչության նախագահ, նախկին պատգամավոր Սասուն Միքայելյանը նույնպես արդարացվեց: Այս դեպքում ևս Վճռաբեկ դատարան դիմելու համար նոր հանգամանք էր հանդիսացել Եվրոպական դատարանի վճիռը:
Ելիզավետա Դանիելյան (Վճռաբեկ դատարանի դատավոր) - Եվրոպական դատարանն արձանագրել է, որ ներպետական դատարանները չեն տրամադրել բողոքի շարժմանը և նախագահական ընտրություններից հետո Հայաստանում տեղի ունեցած հանրահավաքներին ներգրավված լինելու ընթացքում Միքայելյանին վերագրվող որևէ դատապարտելի արարքի, այդ թվում՝ բռնության հրահրման կամ դրդման կոնկրետ օրինակներ:
Միքայելյանը 2009-ին 8 տարվա ազատազրկման էր դատապարտվել, ապա` 2011 թվականի մայիսին, համաներմամբ ազատ արձակվել: Սասուն Միքայելյանը Վճռաբեկից պահանջում էր իրեն արդարացնել նաև վերագրվող ապօրինի զենք պահելու դրվագով: Սակայն այս մասով դատական ակտերը Վճռաբեկը թողեց անփոփոխ:
Դատարանը հանցակազմի բացակայության հիմքով արդարացրեց նաև այժմ սկանդինավյան 5 երկրներում Հայաստանի դեսպան Ալեքսանդր Արզումանյանին: Նրա վերաբերյալ ևս Եվրոպական դատարանը վճիռ էր կայացրել:
Սամվել Օհանյան (զեկուցող դատավոր) - Եվրոպական դատարանը արձանագրել է նաև, որ, ըստ էության, Արզումանյանը պատասխանատվության է ենթարկվել ընդդիմության ակտիվ անդամ լինելու և խաղաղ հավաքների ազատության իր իրավունքից օգտվելու համար:
Արզումանյանը 2009-ին դատապարտվել էր 5 տարվա ազատազրկման: Նրա նկատմամբ համաներում էր կիրառվել: Նախկին ընդդիմադիրներից դատական նիստին ներկա էր միայն «Մարտի 1»-ի գործով դատապարտված նկարիչ Տիգրան Բաղդասարյանը։ Նա երեք ոստիկանի ծեծելու համար տուգանվել էր: Վճռաբեկ դատարանն այսօր նրան նույնպես արդարացրեց:
Անցած երեք տարվա ընթացքում մարտի 1-ի դեպքերով դատախազությունը 20 բողոք է ներկայացրել, 20-ն էլ Վճռաբեկը բեկանել է:
Հեղինակ` Տաթև Խաչատրյան
