ԻՏԱԼԻԱ
ՈՉԽԱՐՆԵՐԸ «ԳՐԱՎԵԼ» ԵՆ ՊՈՄՊԵՅԸ
Պոմպեյ քաղաքի դեռևս չպեղված տարածքը լավագույնս պահպանելու գործը հանձնարարվել է ոչխարներին: Նրանք առանձնապես մեծ բան չեն անելու այնտեղ. պարզապես արածելու են՝ վերացնելով անկանոն աճող խոտը:
Որպես կայուն գյուղատնտեսական նախաձեռնության մի մաս, մոտ 150 ոչխար է տեղակայվել Ռեջիո V-ի չուսումնասիրված հատվածում՝ հնագիտական վայրից հյուսիս ընկած հսկայական տարածքում՝ արածեցնելու և հնավայրը աճող բուսականությունից պաշտպանելու համար:
Գաբրիել Ցուխտրիգել (Պոմպեյի հնագիտական պարկի տնօրեն) - Եթե խոտ և այլ բույսեր են աճում հին պատերի և տների մեջ կամ դրանց վրա, դա խնդիր է: Ահա թե ինչու, մենք փորձում ենք կայուն և արդյունավետ մոտեցում ցուցաբերել ամբողջ շրջակա միջավայրի նկատմամբ, որպեսզի խուսափենք օգտագործելուց այնպիսի նյութեր, որոնք կանգնեցնում են խոտի աճը: Փորձում ենք այնպես անել, որ տևականորեն այլևս բույսեր չաճեն պատերի և ավերակների վրա:
Ցուխտրիգելի խոսքով, ոչխարների օգնությանը դիմելու նախաձեռնությունն օգնում է գումար խնայել և պահպանել լանդշաֆտը: Նրա կարծիքով, այս ոչխարները նաև օգնում են վերականգնելու այն տեսարանը, որը եղել է այն ժամանակ, երբ Պոմպեյը դեռ կանգուն էր, և այնտեղ կյանքը եռում էր, ինչու՝ ոչ, նաև գառներն ու ոչխարներն արածում էին:
Բացի այդ, իշխանությունները հուսով են, որ դա կօգնի ավելի շատ մարդկանց ներգրավել այդ տարածք և վերականգնել հնագույն խաղողի այգիները, որոնք երկար պատմություն ունեն այս տարածաշրջանում:
Պոմպեյի 66 հեկտար տարածքը, որի երկու երրորդը հայտնաբերվել է 250 տարի առաջ պեղումների մեկնարկից ի վեր, եզակի պատկերացում է տալիս հին հռոմեական քաղաքի առօրյա կյանքի մասին, որն, ասես, ժամանակի մեջ սառեցվել է Վեզուվ լեռան ժայթքման հետևանքով մ.թ. 79 թվականին:
ԵԳԻՊՏՈՍ
ՁԵՌՔՈՎ ՆԵՐԿՎԱԾ ԹԵԼԵՐՈՎ ԵԳԻՊՏՈՒՀԻՆԵՐԸ ՇՔԵՂ ԳՈՐԳԵՐ ԵՆ ԳՈՐԾՈՒՄ
Ավելի քան 50 տարի Լոտֆեյա Մոհամեդն ավանդական գորգեր է գործում միայն ձեռքով ներկված թելերի և իր երևակայության միջոցով: Աշխատելով Գիզայի Հարանիյա գյուղում գտնվող Wissa Wassef կենտրոնում՝ տիկին Լոտֆեյան արարում է փայտե ջուլհակի վրա՝ ստեղծելով շքեղ, բազմերանգ գորգեր, որոնց նախշերը բավականին բարդ են և ներշնչված են բնությունից:
Կենտրոնը ստեղծել է եգիպտացի` արդեն հանգուցյալ նկարիչ Ռամսիս Վիսա Վասեֆը 1950-ականների սկզբին՝ նպատակ ունենալով հնարավորություն տալ թե՛ տղամարդկանց, թե՛ կանանց օգտագործելու արվեստը՝ ապրուստն ապահովելու համար:
68-ամյա տիկին Լոտֆեյան կենտրոնի ամենատարեց կին արվեստագետն է: Այստեղ այժմ աշխատում է 27 հոգի: Կենտրոնի հիմնադրումից ի վեր, այնտեղ տասնյակ արվեստագետներ են վերապատրաստվել ձեռագործ տեքստիլ արտադրելու համար:
Լոտֆեյա Մոհամեդ (գորգագործ) - Երբ բուրդ եմ ստանում, քայլում եմ այգով և խորհում բնության մեջ, մտածում այն տեսարանի մասին, որը կցանկանայի նկարել և աշխատել դրա վրա:
Կենտրոնն ունի կից այգի, որտեղ նկարիչները ոգեշնչվում են: Բացի այդ, այստեղ կան բույսեր, որոնք օգտագործում են իրենց թելը ներկելու համար, նաև պատկերասրահ՝ պատրաստի արտադրանքը ցուցադրելու համար։
Գորգերի արտադրությունը կարող է տևել մինչև մեկ տարի, իսկ նախշերը չեն կրկնվում:
Լոտֆեյա Մոհամեդ (գորգագործ) - Մենք երբեք չենք կրկնում որևէ նախշ: Նույնիսկ եթե Դուք ինձ խնդրեք պատրաստել նույն գորգը, ես չեմ կարողանա դա անել:
Ներկայում կենտրոնը ղեկավարում են Ռամսիս Վիսա Վասեֆի երկու դուստրերը:
Սյուզան Վիսա Վասեֆ (արվեստի կենտրոնի հիմնադրի դուստրը) - Տարին մեկ անգամ բոլոր արվեստագետները հավաքվում են, և մենք երեք-չորս օր անցկացնում ենք այգում, որտեղ կրակ ենք վառում և եռացնում թելերը բույսերի հետ միասին, որպեսզի ներկված թելեր ստանանք ամբողջ տարվա համար:
Նրանք միասին նստած զրուցում և ծիծաղում են, ասում են, որ հպարտ են իրենց ձեռագործ եզակի արվեստով և ձգտում են ավելին ստեղծել:
ԻՐԱՔ
ՄՈՍՈՒԼԻ ԱՎԱՆԴԱԿԱՆ ԿԱՎԱԳՈՐԾՈՒԹՅԱՆ ԱՐՀԵՍՏԱՆՈՑՆԵՐԻ ՆԵՐՍՈՒՄ
Մոսուլի ալ-Քավազին թաղամասի արհեստավորները ժամեր են անցկացնում՝ ստեղծելով հատուկ կավե մածուկ՝ թոնրանման ջեռոցներ պատրաստելու համար: Նրանց խոսքով, այդ ջեռոցները հազարամյակների պատմություն ունեն:
Կավե վառարանները, որոնք Իրաքում հայտնի են որպես «Թանուր», օգտագործվում են ավանդական հաց թխելու համար: Բացի այդ, Իրաքում շատերը դեռ օգտագործում են այսպիսի թոնիրներ՝ ուտեստներ պատրաստելու համար, ինչպիսիք են խորոված միսը և ձուկը:
Արհեստավորներն ու հացթուխներն ասում են, որ թեև վառելիքով աշխատող պողպատե վառարաններն ավելի տարածված են, իրենց հաճախորդները դեռ նախընտրում են կավե վառարաններ, որոնք հացին յուրահատուկ համ են հաղորդում:
50-ամյա արհեստավոր Խալեդ ալ-Քավազը տասնամյակներ շարունակ այս գործով է զբաղվում, նա այն հորից ու պապից է ժառանգել:
Խալեդ Ալ-Քավազ (արհեստավոր) - Իմ ծնողները, տատիկներն ու պապիկներն այս արհեստով են զբաղվել: Իմ բոլոր նախնիները տարիներ շարունակ այս գործի վարպետն են եղել: Հուսով եմ, որ այս արհեստը երբեք չի անհետանա: Չնայած գազով աշխատող վառարանները շատացել են, մեծաթիվ մարդիկ շարունակում են թանուրներից օգտվել:
Խալեդը սովորաբար օրական երեք-չորս վառարան է պատրաստում Մոսուլում գտնվող իր արհեստանոցում, իսկ երբեմն ավելի շատ: Պատվերների պակաս չունի: Մեկ վառարանը սովորաբար ծառայում է մինչև 2 տարի:
ԹԱԻԼԱՆԴ
ԹԱԻԼԱՆԴՈՒՄ 100 ՀԱԶԱՐ ՎԱՌՎՈՂ ԼԱՊՏԵՐՆԵՐՈՎ ԵՆ ՆՇԵԼ ՄԱԿՀԱ ԲՈՒՉԱՅԻ ՕՐԸ
Թաիլանդի Պաթում Թանի նահանգում, թաիլանդական տաճարի հարևանությամբ նշել են Մակհա Բուչայի օրը: Բուդդային հարգանքի տուրք մատուցելու համար տեղացիները 100 հազար լապտեր են վառել:
COVID-19 համաճարակի պատճառով երկամյա դադարից հետո առաջին անգամ Դհամակայայի տաճարն ամբողջությամբ բացվել է սպիտակ զգեստներ հագած հազարավոր հավատացյալների և վանականների համար, որոնց եկել են՝ մասնակցելու ծիսական արարողությանը:
Ամբողջ Ասիայից ժամանած երկու հազար վանականները մասնակցել են միջոցառմանը՝ միասին վառելով հազարավոր լապտերները կամ մոմերը:
Սանիտոնգ Վուտիվանգսո (վանական) - Մենք մեր տիրոջը՝ Բուդդային, հարգելու մեր ավանդական ճանապարհն ունենք՝ լապտերներ ենք վառում: Սա գրեթե 2600 տարվա ավանդույթ է: Ինչպես Թաիլանդի մյուս տաճարները, Վաթ Ֆրա Դհամակայան նույնպես ունի ծիսական արարողություններ, որոնք անցկացվում են լապտերներ վառելով, քայլելով մեդիտացիա անելով, հիշեցնելով մեր տեր Բուդդայի դոգմաները՝ նրա իմաստությունը, սրբությունը և բարությունը:
Մակհա Բուչայի տոնը նշվում է այն օրը, երբ ավելի քան 2500 տարի առաջ 1250 վանական է հավաքվել Բուդդայի կողմից ձեռնադրվելու համար:
ԲՈԼԻՎԻԱ
ԱՎԱՆԴԱԿԱՆ ԿԻՍԱՇՐՋԱԶԳԵՍՏՆԵՐՈՎ ԿԱՆԱՅՔ ՄՐՑԱՎԱԶՔԻ ԵՆ ԴՈՒՐՍ ԵԿԵԼ
Բոլիվիայի Էլ Ալտո քաղաքում մի խումբ կանայք դուրս են եկել հեծանվավազքի: Առաջին հայացքից թվում է, թե արտառոց ոչինչ չկա: Սակայն բանն այն է, որ նրանք հեծանիվ վարելիս պարտադիր կրել են իրենց ավանդական գույնզգույն նախշերով կիսաշրջազգեստները:
Բոլիվիայի բնիկ կանայք, որոնք հայտնի են որպես «չոլիտաներ», ավանդաբար գյուղական Այմարա և Կեչուա համայնքներից են: Նրանք այս հեծանվավազքում հիմնականում չեն կրել սաղավարտներ, կոշիկներ կամ պրոֆեսիոնալ մարզազգեստ: Փոխարենը կրել են իրենց ավանդական կիսաշրջազգեստները, որոնք կոչվում են «պոլերաներ»:
Չորրորդ տեղը զբաղեցրած հեծանվորդուհի Ռոզա Պոմա Լիմաչիի համար իր «պոլերա» կրելը միջոց է հարգելու իր մորը, որը մահացել է երկու տարի առաջ:
Նենսի Մամանի (չոլիտա) - Փոքր տարիքից մենք գյուղում ենք ապրել: Հեծանիվը միշտ օգտագործել ենք որպես փոխադրամիջոց: Իսկ ավանդական հագուստ կրելը մեզ համար խոչընդոտ չէ:
Այս տարի հեծանվավազքն անցկացվել է Էլ Ալտոյի հիմնադրամն 38-րդ ամյակի տոնակատարության շրջանակում:
ՀՆԴԿԱՍՏԱՆ
ՀՆԴԿԱՍՏԱՆՈՒՄ ՆՇԵԼ ԵՆ ՀՈԼԻԻ ՏՈՆԸ
Հնդկաստանում նշել են երկրի գլխավոր տոներից մեկը՝ Հոլիի տոնը: Նույնիսկ մեկ օր անց տոնակատարությունները շարունակվել են:
Փողոցներում կարելի է հանդիպել երգող ու պարող քաղաքացիների, որոնք մեծ հաճույքով ու ոգևորությամբ գունավոր փոշի են շաղ տվել միմյանց վրա: Սա հինդուիստական ամենանշանակալից տոներից մեկի անբաժան մասն է:
Հնդկաստանի Մաթուրա քաղաքի մոտ գտնվող Դաուջի տաճարում կանայք ու տղամարդիկ մասնակցել են «Հուրանգա» կոչվող խաղին, որը սովորաբար խաղում են Հոլիի հաջորդ օրը:
Հոլին հայտնի է նաև որպես Գույների տոն, Գարնան տոն և Սիրո տոն: Այն նշում են միլիոնավոր հնդիկներ ինչպես Հնդկաստանում, այնպես էլ ամբողջ աշխարհում:
ԲՐԱԶԻԼԻԱ
ՌԻՈՅԻ ՀԱՅՏՆԻ ՔՐԻՍՏՈՍԻ ԱՐՁԱՆԸ ՄԱՆՈՒՇԱԿԱԳՈՒՅՆ Է ԼՈՒՍԱՎՈՐՎԵԼ
Կանանց միջազգային տոնի կապակցությամբ Ռիո Դե Ժանեյրոյի հայտնի Քրիստոսի արձանը մանուշակագույն լույսով է լուսավորվել:
Այդ օրը, սակայն, Բրազիլիայում միայն տոն չէ. այն կանանց իրավունքների մասին բարձրաձայնելու օր է:
Ռիոյի փողոցներ են դուրս եկել բոլոր տարիքի կանայք՝ երթի մասնակցելու, երաժշտություն լսելու, պարելու և իրենց պահանջներով պաստառներ ու ցուցանակներ պարզելու համար:
Նրանց պահանջների թվում են հղիության արհեստական ընդհատման օրինականացումը և գենդերային բռնության դադարեցումը։
