37 տարի առաջ այս օրերին Ադրբեջանի Սումգայիթ քաղաքում տեղացի ջարդարարները նույն քաղաքում ապրող հայերի կոտորածով պատասխանեցին Ստեփանակերտում Խորհրդային Հայաստանի հետ միավորվելու Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի հավաքին: Հետագայում Մոսկվան հրապարակեց պաշտոնական տվյալներ, ըստ որոնց` ջարդերի ժամանակ սպանվել է 32 մարդ, որից 26-ը՝ ազգությամբ հայ: Տարբեր տեղեկություններով` զոհերի թիվն ավելին էր: Ջարդերից հետո տեղի ունեցած դատավարությունը ոչնչով չկաշկանդեց ադրբեջանցիներին, Սումգայիթին հաջորդեցին Կիրովաբադը, Մարաղան ու Բաքուն: 1990 թվականի դրությամբ Ադրբեջանի տարբեր քաղաքներից բռնագաղթեց մոտ կես միլիոն հայ:
37 տարի անց էլ Սումգայիթի արյունալի իրադարձությունների ականատեսները հիշում են մանրամասներ, չխուսափելով ասել, որ ողջ են մնացել իրենց ադրբեջանցի հարևանների շնորհիվ: Հայաստանի ազգային արխիվում պահվում են շատերի վկայությունները, որոնցում ամեն հաջորդ խոշտանգման նկարագրությունը մյուսից սարսափելի է:
Իրինա Մկրտչյանն է լսել սումգայիթյան իրադարձությունների վկաներին:
